کتاب علوم و فنون ادبی پایۀ یازدهم، از چهار فصل تشکیل شده است. محتوای هر فصل نیز شامل سه درس به صورت ترکیبی از علوم و فنون ادبی به شرح زیر است: درس اول: تاریخ ادبیات و سبکشناسی؛ درس دوم: موسیقی شعر (عروض)؛ درس سوم: زیباییشناسی شعر (آرایههای ادبی).
دوره تحصیلی:
دوره دوم آموزش متوسطه› متوسطه نظری› علوم انسانی› پایه یازدهم
دوره دوم آموزش متوسطه› متوسطه نظری› علوم و معارف اسلامی› پایه یازدهم
نام کتاب: علوم و فنون ادبی (2) - پایۀ یازدهم دورۀ دوم متوسطه
پدیدآورنده: سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی
مدیریت برنامهریزی درسی و تألیف: دفتر تألیف کتابهای درسی عمومی و متوسطه نظری
مدیریت آمادهسازی هنری: ادارهی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی
برنامه درسی زبان و ادبیات فارسی در نظام آموزشی ایران اسلامی، جایگاهی ارزشمند دارد؛ چرا که از یک سو حافظ میراث فرهنگی و از سوی دیگر مؤثرترین ابزار انتقال علوم، معارف، ارزشهای اعتقادی، فرهنگی و ملی است. ادب و فرهنگ ایران اسلامی، عصاره افکار و اندیشههای ملتی فرهیخته و دانشور است که در نشیب و فراز حادثهها، با تکیه بر باورهای ریشهدار خویش، میراثی ارجمند و گرانسنگ را به یادگار گذاشته است. توانایی و مهارت در خوانش، بررسی و تحلیل این آثار ارزشمند، خواننده را با گنجینه گرانبهای متون ادبی گذشته و امروز آشنا میسازد و او را به سیر و سلوک در آفاق روشن و گسترده معرفت و حقیقت توانمند مینماید. برای تحقق این هدف برنامه درسی زبان و ادبیات فارسی، بایسته و شایسته است دانش آموزان ضمن آشنا شدن با علوم ادبی، در فنون ادبی نیز مهارت لازم را کسب کنند تا از این طریق بتوانند در زندگی خود با آثار ادبی برخوردی مناسب داشته باشند.
کتاب علوم و فنون ادبی (2) از چهار فصل تشکیل شده است. هر فصل با درس تاریخ ادبیات یا سبکشناسی آغاز میشود. در درسهای تاریخ ادبیات و سبکشناسی، سیر تاریخی زبان و ادبیات فارسی از قرن هفتم تا یازدهم تبیین میشود و در کنار ویژگیهای تاریخی، به ویژگیهای سبکی آثار نظم و نثر ادبی نیز پرداخته میشود. به این ترتیب خواننده با ویژگیهای زبانی، ادبی و فکری متون ادبی آشنا میشود. بدین ترتیب در هر فصل بعد از تاریخ ادبیات یا سبکشناسی، یک درس عروض آموزش داده میشود تا خواننده با یادگیری آن بتواند در برخورد با متون نظم وزن آن را تشخیص دهد، سپس درس سوم هر فصل به زیباییشناسی میپردازد. در زیباییشناسی دانشآموز با سطحی دیگر از قلمرو ادبی؛ یعنی با عناصر علم بیان (تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه) آشنا میشود و آموختههایش را در متون ادبی به کار میبندد.
سرفصلهای مطرحشده در این کتاب به شرح زیر میباشد:
- ستایش: الهی
- درس اول: تاریخ ادبیات فارسی در قرنهای هفتم، هشتم و نهم
- درس دوم: پایههای آوایی
- درس سوم: تشبیه
- درس چهارم: سبکشناسی قرنهای هفتم، هشتم و نهم (سبک عراقی)
- درس پنجم: پایههای آوایی همسان (1)
- درس ششم: مجاز
- درس هفتم: تاریخ ادبیات فارسی در قرنهای دهم و یازدهم
- درس هشتم: پایههای آوایی همسان (2)
- درس نهم: استعاره
- درس دهم: سبکشناسی قرنهای دهم و یازدهم (سبک هندی)
- درس یازدهم: پایههای آوایی همسان دو لختی
- درس دوازدهم: کنایه
- نیایش