آنفلوانزا بسیار شبیه به بیماری سرماخوردگی می‌باشد، اما علائم آن شدیدتر است. بیماری آنفلوانزا از اواخر فصل پاییز تا اوایل فصل بهار شایع‌تر است. می‌دانیم که ویروس‌ها انواع مختلفی دارند و می‌توانند به سادگی به‌وسیله قطرات دهان و یا بینی پخش می‌شوند. اگر شخص مبتلا به آنفلوانزا، عطسه یا سرفه کند، ویروس‌ها در هوا پخش می‌شود و باعث آلوده شدن اشخاص دیگر می‌شود.
آنفلوانزا یک بیماری ویروسی است که بخش‌های بالایی مجراهای تنفسی را درگیر می‌کند. این بیماری به ناگاه رخ می‌دهد و نشانه‌هایی مانند تب، کوفتگی و درد در بدن، سردرد، خستگی، از دست دادن اشتها، سرفه خشک و گلوی دردناک یا خشک را بروز می‌دهد. آنفلوانزا با سرماخوردگی تفاوت دارد؛ به‌طور معمول نشانه‌های آنفلوانزا شدیدتر است و بیمار اغلب نسبت به سرماخوردگی زمان بیشتری از کار و مدرسه بازمی‌ماند.
بیشتر مردم بدون مشکل جدی از این بیماری رهایی می‌یابند، اما گاهی بیماری به عفونت باکتریایی، ازجمله عفونت گوش، عفونت سینوس‌ها یا عفونت مجراهای تنفسی (برونشیت)، می‌انجامد. البته، با نگهداری مناسب از بیمار در خانه می‌توان از این عفونت‌ها پیشگیری کرد. در برخی بیماران ممکن است عفونت‌های دردسرسازتری مانند نومونیا به وجود بیاید. بیمارانی که در خطر چنین عفونتی هستند و باید در بیمارستان بسری شوند، عبارت‌اند از: کودکان زیر دو سال، بزرگ‌سالان ۶۵ساله یا بیشتر و کسانی که ناراحتی‌های پزشکی جدی دارند.
عامل ایجادکننده آنفلوانزا چیست؟
آنفلوانزا یک بیماری ویروسی است. ویروس‌های آنفلوانزای (A) و (B) بیماری را ایجاد می‌کنند. ویروس نوع (A) معمولاً عامل ایجادکننده شیوع سالیانه آنفلوانزا است. این ویروس‌ها مدام در حال تغییر خود هستند و انواع جدیدی ایجاد می‌کنند که خصوصیات متفاوتی دارد. به همین دلیل ساختمان ویروس از سالی به سال دیگر تغییر می‌کند و واکسن‌ها و حتی داروها برای اثربخشی باید تغییر کنند.
علائم بیماری چیست؟
از مواجهه با ویروس تا ایجاد علائم یک تا چهار روز طول می‌کشد. ابتدا خشکی گلو، آبریزش بینی و احساس زخم در گلو ایجاد می‌شوند و سه تا چهار روز بعد علائمی مانند تب، سرفه، درد بدن، سردرد و خستگی ایجاد می‌شوند. در آنفلوانزا تهوع و استفراغ یا اسهال دیده نمی‌شود. زمان شیوع بیماری اواخر پاییز و اوایل زمستان است.
روش انتشار ویروس آنفلوانزا
ویروس‌های آنفلوانزا موجود در قطرات تنفسی از طریق سرفه و عطسه منتشر می‌شوند در اغلب موارد این انتشار از فرد به فرد و معمولاً از طریق تماس دست با آنچه به ویروس آنفلوانزا آلوده شده است و سپس تماس دست آلوده با دهان و بینی فرد منتقل می‌شود.
بزرگ‌سالان ممکن است دیگران را روز قبل از شروع علائم تا روز پس از بروز بیماری مبتلا نمایند که این امر به این معنی است که شما می‌توانید فردی را قبل از آنکه بیماری در شما ایجاد شده باشد مبتلا نمایید.
آنفلوانزا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصصان بهداشت به‌طور معمول آنفلوانزا را از روی نشانه‌های آن تشخیص می‌دهند، به‌ویژه اگر موردهای مشابه زیادی از بیماری در جامعه دیده شود و مرکز بهداشت منطقه شیوع بیماری را تأیید کرده باشد. به‌طور معمول به آزمون‌های مرسوم از افرادی که نشانه‌های شاخص آنفلوانزا را دارند، نیازی نیست. به‌ندرت، با آزمون نمونه خون یا مایع بینی یا گلو، ویروس آنفلوانزا را شناسایی می‌کنند.
درمان آنفلوانزا
داروهای ضدویروسی برای کاهش شدت و طول مدت علائم وجود دارند اما درمان‌های خانگی می‌توانند مؤثر باشد. بیشتر افراد بدون مصرف دارو خوب می‌شوند. مصرف مایعات، استراحت و بخور برای مرطوب کردن مجاری تنفسی کمک‌کننده است. از پزشک خود درخواست تجویز آنتی‌بیوتیک نکنید چون آنتی‌بیوتیک تنها بر عفونت باکتریایی تأثیر دارد. مصرف بیش از حد مکمل‌ها و ویتامین‌ها نیز تأثیری بر شدت و طول دوره بیماری ندارد. داروهای ضدویروسی نیز وجود دارند که بیشتر در سالمندان و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و در معرض خطر عوارض هستند به کار می‌رود. درمان دارویی باید در دو روز اول آغاز علائم بیماری شروع شود و گرنه تأثیر زیادی نخواهد داشت. داروها در مقابل همه انواع ایجادکننده آنفلوانزا مؤثر نیستند.
پیشگیری از آنفلوانزا
با تزریق واکسن به‌صورت هرساله، می‌توان از ابتلا به آنفلوانزا پیشگیری کرد. بسیاری از افراد می‌توانند به این طریق از ابتلا به آنفلوانزا در امان باشند.
واکسیناسیون در این افراد توصیه می‌شود: کودکان ٦ ماه تا ٢ سال، افراد بالای ٥٠ سال، افراد مبتلا به آسم، بیماری مزمن قلبی و ریوی، یا اختلال سیستم ایمنی بدن، زنان باردار. در فصل شیوع بیماری، تماس نزدیک فرد با بیمار مبتلا به آنفلوانزا مانند اعضای خانواده یا کارکنان مراکز درمانی. فرمی از واکسن حاوی ویروس زنده نیز وجود دارد که به‌صورت اسپری بینی در کودکان سالم و افراد بین ٥ تا ٤٩ سال می‌تواند استفاده شود. زنان باردار و افراد مبتلا به اختلال سیستم ایمنی بدن نباید از این نوع واکسن استفاده کنند.
برخی از مواد خوراکی مفید و مؤثر در بهبود علائم آنفلوانزا
- شربت آب‌لیمو که دارویی شگفت‌انگیز برای درمان گلودرد، پاک‌سازی خون و همچنین نرم کردن بافت‌های مخاطی است.
- سوپ مرغ که از قرن بیستم تا کنون به‌عنوان یک خوردنی برای درمان آنفلوانزا و سرماخوردگی شناخته شده و واقعاً تأثیرگذار است.
- خردل که موجب کاهش تب، از بین رفتن مواد سمی و کمک به بهبود غشاء مخاطی در ریه‌ها می‌شود.
- زنجبیل که اگر به‌صورت چای زنجبیل مصرف شود، می‌تواند به‌عنوان یک ترکیب ضدویروسی مؤثر میکروب‌ها را نابود سازد و برای درمان اختلال و آشفتگی معده نیز بسیار مفید است.
- سیر که یک گیاه فوق‌العاده مفید هم به لحاظ پیشگیری و هم به جهت درمان علائم آنفلوانزا و سرماخوردگی به شمار می‌آید. سیر خام خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی و همچنین دارای خواص ضدویروسی فوق‌العاده‌ای است. متخصصان انگلیسی نیز در چندین آزمایش دریافته‌اند که سیر می‌تواند سرعت درمان آنفلوانزا را افزایش دهد.
- نعناع که اگر به‌صورت چای نعناع مصرف شود، می‌تواند موجب تشدید تعریق در هنگام تب شود. پس از نوشیدن چای نعناع، بلافاصله به رختخواب رفته و خود را گرم کنید تا در اثر تعریق زیاد، تب شما کاهش پیدا کند.
- روغن کرچک که اگر به شکل موضعی مصرف‌شده و روی قفسه سینه مالیده شود به باز شدن مجاری هوایی و بهبود گردش خون در ریه‌ها کمک می‌کند. برای این منظور قفسه سینه را با روغن کرچک ماساژ دهید. سپس با یک تکه پارچه وال و نازک، روی سینه را بپوشانید و با یک بطری حاوی آب داغ روی سینه را گرم نگه دارید.
- پرتقال و مرکبات که به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی ویتامین C اگر به‌صورت روزانه مصرف شوند، طول دوره بیماری را کاهش می‌دهند.
- ماست که مشکلات روده‌ای ناشی از آنفلوانزا را تسکین می‌دهد.
- عسل که خواص شفابخش فوق‌العاده‌ای دارد و برای درمان سرفه و افزایش توان سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است. مصرف آن به همراه آب لیموی تازه و آب ولرم به‌صورت شربت ضد سرفه، توصیه می‌شود.
- نمک و محلول آب‌نمک که می‌تواند گلودرد را تسکین دهد و خاصیت ضدالتهابی دارد. همچنین شست و شوی مجاری بینی با محلول آب‌نمک به پاک شدن سینوس‌ها و جلوگیری و یا درمان احتقان بینی کمک می‌کند. تمیز کردن مجاری بینی نیز سرعت بهبود عفونت‌های سینوسی را افزایش می‌دهد.
- آب‌درمانی که روشی مفید برای افزایش گردش خون است و حمام آب داغ نیز در پایین آوردن تب مؤثر است.
- مریم‌گلی نیز به‌عنوان یک دهان‌شویه مناسب می‌تواند در درمان گلودرد مؤثر باشد.
بیشتر بدانیم
همه‌گیری گسترده آنفلوانزا در پی تغییرهای شگرفی در ویروس آنفلوانزا رخ می‌دهد. این همه‌گیری حدود هر ۱۰سال رخ می‌دهد. وقتی تغییر شگرفی در ویروس رخ می‌دهد، افرادی که به آنفلوانزا مبتلا شده‌اند، با شدت بیشتری بیمار می‌شوند.
ویروس آنفلوانزا از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. قطره‌های کوچکی از سرفه یا عطسه دیگران، چیزهایی مانند دستمال یا حوله که به مایع بینی یا گلوی فرد بیمار آلوده شده باشد یا تماس با دست آلوده فرد مبتلا، می‌تواند شما را بیمار کند. از این رو، شستن دست‌ها، به‌ویژه طی زمستان، سفارش شده است.
افرادی که به ویروس آنفلوانزا آلوده شوند، ۱روز پیش از اینکه نشانه‌های بیماری بروز کند تا ۵روز پس از بروز آن، می‌توانند دیگران را آلوده کنند؛ بنابراین، ممکن است شما زمانی که هنوز نمی‌دانید به این بیماری دچار شده‌اید، آن را به دیگران انتقال دهید.
دور نگه‌داشتن دست‌ها از بینی، چشم‌ها و دهان نیز به پیشگیری از بیماری کمک می‌کند. احتمال اینکه ویروس از این راه‌ها به بدن شما وارد شود، زیاد است.
ورزش منظم، غذای مناسب، سیگار نکشیدن به پیشگیری از آنفلوانزا کمک می‌کند. دود سیگار به پوشش مجراهای تنفسی و شش‌ها آسیب می‌رساند و آن‌ها را به ویروس حساس می‌کند.
آنفلوانزا به‌طور معمول طی ۵تا ۷روز فروکش می‌کند؛ البته، خستگی آن ممکن است ادامه داشته باشد. گاهی ممکن است به عفونت‌های باکتریایی نیز دچار شوید که در این صورت باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید. عفونت گوش، مجراهای تنفسی و سینوس‌ها از نشانه‌های عفونت باکتریایی است.
شما به مصرف آنتی‌بیوتیک نمی‌توانید از این بیماری پیشگیری یا آن را درمان کنید. آنتی‌بیوتیک‌ها برای مبارزه با باکتری‌ها مناسب هستند و روی ویروس‌ها اثری ندارند. البته، آنتی‌بیوتیک‌ها باید همواره با نظر پزشک مصرف شوند.
مصرف فراوان ویتامین‌ها، مواد معدنی، مانند قرص‌های ویتامین سی و روی یا داروهای گیاهی به درمان یا پیشگیری از آنفلوانزا کمک نمی‌کنند و بهتر است به رژیم غذایی سالم توجه بیشتری داشته باشیم.